بررسی اثر جمعیت طبیعی علفهاي هرز بر شاخص های رشد - دانلود رایگان
دانلود رایگان بشراز زمان قدیم به کشاورزی توجه داشته است وهمیشه در جهت بهبود وتوسعه آن کوشیده وبرای افزایش تولیدات ورونق کشاورزی از تمام عوامل و امکانات موجود درهر دوره ب
دانلود رایگان
بررسی اثر جمعیت طبیعی علفهاي هرز بر شاخص های رشد و عملکرد ذرت رقم بیسین در تراکم های گیاهی مختلف
کلمات کلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، تراکم گیاهی، علف های هرز، جمعیت طبیعی فصل اول: مقدمه و كليات 1-1- مقدمه : بشراز زمان قدیم به کشاورزی توجه داشته است وهمیشه در جهت بهبود وتوسعه آن کوشیده وبرای افزایش تولیدات ورونق کشاورزی از تمام عوامل و امکانات موجود درهر دوره بهره گرفته است.بسیاری از مردم کشاورزی را مادر تمدن وصنعت و شاخص درجه رشد وترقی هرکشوری می دانند ومعتقدند که بدون کشاورزی پویا استقلال سیاسی واقتصادی کامل هر کشور دور از انتظاراست به خصوص در عصری که ما زندگی می کنیم از تولیدات کشاورزی به عنوان صلاحی مؤثر در جهت تحکیم اکمیت وسلطه سیاسی استفاده می شوند.روند افزایش جمعیت جهان از یک سو وتولیدات کشاورزی ونحوه توزیع آنها از سوی دیگر نشان میدهد که تامین مواد غذایی مورد نیاز بشر با مشکلات فراوان همراه است وتعداد قابل توجهی از مردم از کمبود مواد غذایی و سوء تغذیه رنج می برند. افزایش تولیدات کشاورزی به دو طریق امکانپذیر است : یکی ازدیاد سطح زیر کشت و دیگری افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش سطح زیر کشت در بسیاری از مناطق با محدودیتهایی از قبیل نبودن اراضی مساعد و کمبود منابع آب وسایر وعوامل تولیدی روبروست ؛ولی برای حصول نتیجه مطلوب در زمینه افزایش تولید در واحد سطح باید اصول و قواعد کشاورزی به موقع ودر حد معقول به کار گرفته شود واز عوامل تولید حداکثر استفاده به عمل آید. یکی از اصول بسیار مهم کشاورزی که تاثیر قابل توجهی در افزاش تولید در واحد سطح دارد آن است که محصول را در مراحل مختلف تولید از گزند عوامل زیان اور حفظ کنند.همواره بخشی از تولیدات کشاورزی بر اثر حمله ی این نوع عوامل از لحاظ کمّی و کیفی آسیب می بینند و در بعضی موارد کل محصول از بین می رود.به غیر از سیل،تگرگ،بادو سرمای بی موقع،عوامل دیگری مانند: بیماریهای گیاهی،آفات و علفها هرز به محصولات کشاورزی خسارت وارد می کنند. علف های هرز بعنوان یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده محصولات کشاورزی به شمار می روند، بطوریکه که مشکلات این گیاهان، میلیون ها کشاورز و هزاران محقق را به خود مشغول داشته است. به عقیده برخی از محققان، خسارت علف های هرز به محصولات زراعی می تواند بین 10تا 100 درصد متغیر باشد و بطوری که اگر این گیاهان بدرستی کنترل یا مدیریت نشوند، زیان آنها به تولیدات کشاورزی می تواند بیش از آفات وبیماری ها باشد. از250000 گونه گیاهی شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد)آن علف هرزمی باشند که 76 گونه از آنها جزء مضر ترین علف های هرز دنیا به شمار می روند. این 76 گونه به 30خانواده گیاهی تعلق دارند که حدود نیمی از آنها با آنکه درکشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه اخیر بعنوان فعالیتی جنبی به حساب می آمد. شناخت بیشتر نقش علف های هرز در کاهش تولید باعث آن گردیده که در سالهای اخیر توجه به شناخت وکنترل این گیاهان بیشتر شود. به طوری که امروزه تلاش تعدادی ازکشاورزان ما درجهت کنترل علف های هرز، مبتنی بر روشهای علمی است که درکشور های پیشرفته رایج می باشد. از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی ازکاربرد بی رویه علفکش ها سبب شده که در رابطه با کنترل علف های هرز قبل از هر چیز توجه ویژه ای به شناخت بیولوژی واکولوژی این گیاهان معطوف شود. برای دست یابی به یک نظر جامع درمورد مسئله علف های هرز، شناخت دقیق فلور علف های هرز ضروری است، در حقیقت ماهیت فلور علف های هرز تا حد زیادی زمان و روش کنترل را تعیین می کند. بنا براین شناسایی و برآورد جمعیت علف های هرز هر منطقه به عنوان یک نیاز اولیه برای اتخاذ روشی موثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است. شناسایی فلورعلف های هرز یک منطقه علاوه بر نقشی که در مدیریت این گیاهان دارد، می تواند در زمینه استفاده های غذایی و دارویی و مرتعی ازگیاهان از جمله گیاه ذرت بیسین نیز حائز اهمیت باشد. 1-2- فرضیه های تحقیق 1-علف های هرز موجب کاهش راندمان تولید محصول ذرت می شوند. 2-تغییر در تراکم کاشت ذرت موجب کنترل علف های هرز غالب می شود. 3-جمعیت های مختلف علف هرز تاثیرمتفاوتی بر عملکرد ذرت بیسین دارد. 1-3- اهداف تحقیق 1- تعيين ميزان كنترل علف هاي هرز در اثر فشار رقابتي در تراكم های مختلف كاشت ذرت. 2- تعيين تراكم مطلوب ذرت در شرايط حضور علف هاي هرز براي منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه. 3- تعیین بحرانی ترین دوره حضور علف های هرز. 1-4- کلیات ذرت 1-4-1- تاریخچه ی پیدایش ذرت: بررسی های باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریباً از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا، در سال 1493م بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه به دلیل بالا بودن عملکردش از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت(نورمحمدی، 1385). ذرت پس از گندم و برنج مهمترین ماده غذایی دنیا را تشکیل می دهد ذرت از لحاظ فتوسنتزی گیاهی چهار کربنه است. گرچه دامنه ی سازگاری آن گسترده است ولی در اقلیم های گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد بهتری دارد. ذرت از جمله گیاهانی است که عملکرد دانه ی آن در عرض های جغرافیایی بالاتر از خاستگاه خویش زیادتر است. به دلیل استعداد زیاد در تولید دانه، ذرت را پادشاه غلات نامیده اند(امام، 1364). کشت ذرت در ایران سابقه نسبتاً طولانی دارد ولی هرگز مورد توجه قرار نگرفته و همیشه بصورت محصول حاشیه ای که ارزش چندانی نداشته کشت می گردیده است. اولین بار در سال 1352 سطحی معادل چهار هزار هکتار بوسیله ی اداره کل مهندسی زراعی به منظور تامین خوراک دام وطیور کشت گردید (نورمحمدی و وهمکاران، 1383).از نظر مناطق جغرافیایی مساعد برای توسعه کشت ذرت در ایران با توجه به نیازمندی های ذرت از لحاظ طول روز رشد، مجموع نیازهای حرارتی، خاک مناسب و آب مورد نیاز، استان های اصفهان، خوزستان، فارس، چهار محال بختیاری، تهران، کرمانشاه مساعد ترین مناطق هستند. در ايران ذرت معمولاً در گرگان و گنبد، خوزستان، کرمانشاه، خراسان، گيلان و مازندران توليد مي گردد. در بین استان های تولید کننده ذرت، استان فارس با تولید بیش از 46 درصد کل دانه کشور مقام اول را در تولید این محصول دارد. ذرت بعد از گندم و برنج مقام سوم را بین حصولات زراعی در جهان به خود اختصاص داده است(نورمحمدی و همکاران، 1384). 1-4-2- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف آن دو سوم از ماده خشک قابل مصرف انسان را غلات تشکیل می دهند که 54 درصد از آن به ترتیب به گندم، برنج و ذرت اختصاص داد. تقریباً 55 درصد از پروتئین ها، 15 درصد چربی ها، 70 درصد کربوهیدرات ها و بطور کلی 50 تا 55 درصد کالری مورد نیاز انسان در دنیا بوسیله غلات تامین می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384). نزدیک به 20 تا 25 درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل های مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو، فرنی ذرت) در تغذیه انسان، 60 تا 75 درصد آن به صورت های مختلف مانند: دانه، خمیر، پودر، سیلو و ... به مصررف غذای دام می رسد. بعلاوه حدود 5 درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. ارزش غذایی فرآورده های صنعتی ذرت بسیار مهم می باشد. ذرت یکی از ارزانترین و خالص ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است در کارخانه های نشاسته سازی از ذرت نشاسته، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می کنند. در صنایع تقطیری از ذرت تخمیر شده الکل و از جوانه ذرت روغن به دست می آید (نورمحمدی و همکاران، 1384). -4-3- مورفولوژی ذرت بیسین ذرت با نام علمی Zea mays گیاهی تک لپه و یک ساله و تنها گونه زراعی وابسته به جنس Zeaاست. این گیاه به شاخه پیدازادان[1]، زیرشاخه نهاندانگان[2] از رده تک لپهایها[3]، تیره گندمیان[4]، زیر تیره ی پانیکوئیده[5] ، طایفه مائیده و جنس زئا[6] و از گونه مایز[7] تعلق دارد(حکم علی پور و همکاران، 1385). 1-4-3-1- ساختار ریشه ذرت گیاهی علفی و یکساله، و دارای ریشه افشان می باشد. جنین در موقع جوانه زدن فقط تولید یک ریشه می کند که بسیار سریع رشد کرده و انشعاباتی تولید نموده، و در عمق خاک نفوذمی کنند(نورمحمدی و همکاران، 1384). از مزوکوتیل نیز 3تا 7 ریشه نابجا خارج می گردد. این ریشه ها همراه با ریشه جنینی، سیستم ریشه ای اولیه را در ذرت بوجود می آورند که تامین کننده آب و مواد غذایی برای ذرت در 2 تا 3 هفته اول رویش می باشد. ریشه های اصلی یا دائمی که از گره های قاعده ی ساقه منشاء می گیرند. تعداد آنها از 7 تا 8 که گاهی به 15 تا 20 ریشه هم می رسند. کار این ریشه ها جذب آب و عناصر غذایی از لایه های سطحی خاک است. رشد این ریشه ها تا زمان ظهور گل تاجی ادامه داد و ادامه می یابد و اهمیت آنها در استقرار بوته و جذب آب و عناصر غذایی بسیار زیاد است(نورمحمدی و همکاران، 1384؛ حکم علی پور و همکاران، 1385). بین تعداد گره های زیر زمینی و طول عمر گیاه رابطه مستقیمی وجود دارد. هرچه تعداد گره بیشتر باشد مرحله رویشی طولانی تر است. رشد جانبی ریشه های دائمی در عمق 5/2 متری است ولی قسمت اعظم آن تا عمق 30 سانتیمتری دیده شده است(نورمحمدی و همکاران، 1384). از دومین تا هفتمین گره ساقه که بالای سطح خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک فرو می روند . این ریشه ها علاوه بر اینکه باعث می گردند گیاه بهتر در داخل خاک مستقر گردد و در جذب مواد غذایی نیز نقش مهمی دارند(نورمحمدی و همکاران، 1384). 1-4-3-2- ساختار ساقه در هر گره ساقه یک برگ قرار دارد و گره ها همانند سایر غلات به طور متناوب در دو طرف ساقه قرار می گیرند. برگها از غلاف و پهنک تشکیل یافته اند. طول برگها 50 تا 80 سانتیمتر و عرض آنها 4 تا 12 سانتیمتر است. رگبرگها موازی بوده و رگبرگ میانی توسعه زیادی یافته و برجسته است. لیگول برگ ذرت به طول 3 تا 5 میلی متر می باشد. سطح زیرین پهنک برگ صاف و روی آن پرز دارد. در اپیدرم سطح بالایی پهنک برگ، تعداد بسیار زیادی سلول های پیازی شکل دیده می شود که در هوای گرم این سلول ها آب خود را از دست می دهند و پهنک برگ به طرف داخل خود پیچ می خورد وبه همین دلیل سطح تعرق به وسیله برگها به مقدار خیلی زیادی کاهش می یابد و مقاومت گیاه نسبت به تشنگی افزایش می یابد. هنگامی که رطوبت دوباره به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد برگها به حالت اولیه خود بر می گردند. تعداد برگها از خصوصیات تقریباً ثابت هر هیبرید می باشد وبین 6 تا 8 در ارقام زودرس و تا 48 در ارقام خیلی دیر رس است و تحت تاثیر شرایط محیطی مانند: گرما، طول دوره رشد، کاهش می یابد ولی تعداد برگ ها ثابت باقی می ماند. بین تعداد برگ ها در ساقه اصلی و طول دوره رشد گیاه رابطه مثبتی بدین صورت وجود دارد که تعداد برگ ها در هیبریدهای دیررس بیشتر از هیبریدهای زودرس می باشد(نورمحمدی و همکاران، 1384). 1-4-3-3- گل آذین ذرت گیاهی یک پایه دگر گرده افشان ، گل آذین نر به صورت یک پانیکوول غیر متراکم می باشد، که برروی آخرین گره بالایی ساقه قرار دارد. طول آن 15 تا 40 سانتیمتر و دارای 10تا 40 انشعاب می باشد. سنبلچه ها به صورت جفتی می باشند، چنان که یکی از بدون دمگل و دیگری با دمگل است. هر گلچه نر ذرت در برگیرنده سه پرچم است، هر پرچم می تواند تا 2000 دانه گرده تولید کند(اندازه دانه گرده ذرت بزرگتر از سایر غلات است)، به نحوی که تعداد دانه های گرده یک گل آذبین به حدود 25 میلیون و حنتی خیلی بیشتر ممکن برسد. گل آذین نر (گل تاجی) قبل از بلال ظاهر می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384). گل آذین ماده یا سنبله ماده یا بلال که بوسیله برگهای تغییر شکل یافته احاطه شده است از جوانه های جانبی واقع بر روی گره های ساقه ظاهر می شود تعداد گل آذین ماده (بلال) در ارقام اصلاح شده معمولاً یک عدد است. معمولاًگره انتهایی ساقه دارای جوانه های تولید کننده بلال هستند(نورمحمدی و همکاران، 1384). گل آذین ذرت از گل آذین گندم و جو متمایز است و اندام های نر و ماده آن بر یک بوته قرار گرفته اند. اندام نر ذرت که گل تاجی[8] نامیده می شود، به صورت خوشه[9] در بخش انتهایی بوته قرار دارد، تا گرده افشانی به وسیله باد به سهولت انجام گیرد. در هر سنبلک گل تاجی دو گلچه ی نر وجود دارد. گل تاجی قبل از ظاهر شدن در داخل غلاف برگ انتهایی است و پس از کامل شدن رشد به تدریج از غلاف آن خارج می شود. هر گلچه نر ذرت سه پرچم دارد و مادگی در آن تحلیل رفته است و اثری از برون پوشینه[10]و درون پوشینه[11] در آن دیده نمی شود. هر گل تاجی ممکن است بیش از 25 میلیون دانه گرده تولید کند (کالینات، 1983). این تعداد دانه گرده صرف تلقیح حدود 800 تا 1000 بذر می شود. در مرحله گل دهی، هر بوته روزانه تا 10 میلیون دانه ی گرده تولید می کند (کالینات، 1983). گل آذین ماده ی ذرت به صورت سنبله[12] است که به آن بلال گفته می شود. به طور معمول، در ارقام تجاری بیش از یک بلال تولید نمی شود ولی آغازه تا 8 بلال در جوانه های جانبی هر ساقه ذرت ممکن است تشکیل شود (کالینات، 1983). بلال از جوانه های جانبی موجود در زاویه ی برگ ها منشاء می گیرد و در حدود 5/0 تا یک متر (به فاصله 5 تا 7 برگ) پایین تر از گل تاجی قرار دارد (فائو، 2000؛ کالینات، 1983). بلال دارای محور استوانه ای و ضخیم است. بر روی محور بلال سنبلک هایی قرار دارند که هر کدام دارای دو گلچه است. یکی از گلچه ها عقیم و دیگری بارور است، بنابراین، تعداد ردیف های دانه در هر بلال زوج است. هر گلچه دارای برون وشینه، درون پوشینه و مادگی است، ولی پرچم ندارد. مادگی، کلاله[13]، خامه[14] و تخمدان[15] را شامل می شود. خامه رشد طولی زیادی می کند و رشته ای را به نام ابریشم[16] و به طول 10 تا 20 سانتی متر به وجود می آورد که به مجموعه این رشته ها کاکل می گویند. نزدیک به 95 درصد گل های ماده بارور ذرت از راه گرده افشانی و بقیه از طریق خود گرده افشانی تلقیح می شوند. هر دانه گرده پس از آزاد شدن از گل تاجی به دلیل خشک شدن در هوا تنها چند دقیقه زنده می ماند(سید شریفی و همکاران، 1384). 1-4-3-4- دانه دانه ذرت یک میوه تک دانه ای است که بوسیله پریکارپ پوشیده می شود واز دو بخش عمده آندوسپرم و جنین تشکیل شده است. ترکیب شیمیایی دانه ذرت، براساس وزن خشک،شامل حدود 75- 65% نشاسته 12-10% پروتئین 3-2% قند، 8-4% چربی 14-12% رطوبت، 2% خاکستر می باشد(کاظمی اربط، 1384). دانه ذرت میوه ای است گندمه[17] و پوسته ی آن فقط پوسته ی میوهرا شامل می شود. ترکیب عمده ذرت دانه ای را نشاسته تشکیل می دهد و تا حدودی تمام استفاده ی صنعتی از ذرت بر مبنای نشاسته موجود در آن است(گلشن راد، 1385). افزون بر این در جنین ذرت 30 تا 37 درصد روغن وجود دارد که پس از استخراج به عنوان روغن ذرت مورد استفاده قرار می گیرد (کاظمی اربط، 1384). آندوسپرم 8 درصد، جنین 11 درصد و پریکارپ 6 درصد وزن دانه را تشکیل می دهند (رستگار، 1388؛ گلشن راد، 1385). 1-4-4- طبقه بندی ذرت 1-4-4-1- انواع ذرت بر اساس اساس شکل ظاهری، کیفیت دانه و موارد مصرف: عمدهترین طبقه بندی انجام شده بر اساس شکل ظاهری، کیفیت دانه و موارد مصرف ذرت است که بر اساس آن ذرت به 9 گروه تقسیم میگردد : 1- ذرت دندان اسبی[18] آندوسپرم آن از دو بخش ، یک بخش شاخی و سخت که در قسمت دیوارهای جانبی دانه قرار گرفته و بخش دیگر ، نشاسته نرم که تمام قسمت وسط و فوقانی دانه را اشغال نموده است . معمولاً بعد از تغییرات مختصری دانه به شکل دندان اسب در میآید . ذرتی است دیررس ، معمولاً پابلند که ارتفاع آن به 6 متر هم میرسد . این ذرت در حال حاضر در سطح گستردهای ، به ویژه در ایالات متحده کشت میشود و این ذرت دانههای درشتی داشته و از آنجا که شاخ و برگ فراوانی تولید میکند، جهت تهیه علوفه تازه و سیلویی از آن استفاده میکنند (سید شریفی و همکاران، 1384). 2-ذرت سخت یا بلوری[19] دارای دانههای کوچکتر ، ارتفاع کمتر ودوره رشد کوتاهتری نسبت به ذرت دندان اسبی است . بافت شاخی بیشترین بخش آندوسپرم را اشغال نموده است که حالت کروی و براق به دانه بخشیده است . آندوسپرم نشاستهای به مقدار خیلی کم تنها در اطراف جنین وجود دارد . این ذرت بیشتر در آرژانتین و هندوستان کشف میشود و به عنوان بلغور ذرت در مرغداری به کار میرود(سید شریفی و همکاران، 1384). 3- ذرت نیم سخت و نیم دندان اسبی[20] از دو رگگیری بین ذرت دندان اسبی و ذرت بلوری به دست آمده است و حدواسط این دو نوع ذرت است . آندوسپرم شاخی در بخشهای جانبی است (سید شریفی و همکاران، 1384). 4- ذرت آردی یا ذرت نرم[21] تمام آندوسپرم آن آردی است و یکی از قدیمیترین انواع ذرت است . دوره رشد آن نسبتاً کوتاه بوده ، دانههای آن کوچک و کروی است و به راحتی جدا میشوند . به علت نشاسته فراوان ، در کارخانجات نشاستهسازی و الکلسازی مورد استفاده قرار میگیرد . این ذرت بیشتر در پرو ، بولیوی و مکزیک کاشته میشود (سید شریفی و همکاران، 1384). 5- ذرت شیرین[22] این ذرت غنی از هیدراتهای کربن قابل حل ( Amylodetrin ) و فقیر از لحاظ نشاسته است . پوست دانه آن بسیار شفاف بوده و حالت شیشه ای دارد . درصد قند ، چربی و پروتئین آن نسبت به دیگر انواع ذرت بیشتر است . همچنین نسبت آب در دانه آن زیاد میباشد و در موقع رسیدن ، آب از دست داده و چروکیده میشود . دارای ارقام زودرس و دیررس میباشد . این ذرت به مصرف خوراک انسان میرسد.آندوسپرم این نوع ذرت شیرین، قندی و براق بوده و بر خلاف آندوسپرم ذرت های دیگر، حالت نشاسته ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمان رسیدن دانه، مواد قندی آن به نشاسته و سپس به دکسترین تبدیل می شود. ذرت شیرین انواع مختلفی دارد که به صورت تازه، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می گیرد (سید شریفی و همکاران، 1384). 6- ذرت آردی ـ قندی[23] حد واسط ذرت شیرین و آردی است . قسمت بالای آندوسپرم دانه از قند آمیلودکسترین و قسمت زیرین آن از نشاسته تشکیل شده است . در پرو و بولیوی کشف شده و عمدتاً مصرف غذایی دارد (سید شریفی و همکاران، 1384). 7- ذرت مومی[24] : نشاسته آندوسپرم آن نرم و یکنواخت و تماماً از آمیلوپکتین است ، حال آن که بقیه گروهها در حدود 3/2 آمیلوپکتین و 3/1 آمیلوز دارند. نسبت پوست به مغز دانه آن بیش از سایر ذرتها است و بیشتر در چین و فیلیپین کشف میگردد . به نظر میرسد که در اثر جهش ( Mutation ) در آسیای غربی به وجود آمده باشد. ذرت مومی به علت داشتن ماده چسبناک در دانههایش که نشاسته را به حالت چسبنده در آورده در تهیه چسب مورد مصرف است. مولکول نشاسته آن به انواع دیگر متفاوت بوده و به گلیکوژن شباهت دارد و در حضور ید بر خلاف سایر گروهها، جای رنگ آبی، رنگ قرمز تولید میکند. آندوسپرم ذرت مومی ظاهراً به شکل موم می باشد. بر خلاف ذرت های دیگر که نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد، آندوسپرم ذرت مومی تماماً از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده ای دارد و نرم هم هست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی، در صنایع چسب سازی هم استفاده می شود (سید شریفی و همکاران، 1384). 8- ذرت آجیلی[25] آندوسپرم آن به جز مقدار بسیار کمی که در اطراف جنین قرار دارد ، کاملاٌ شاخی است. دانهها ریز ، صاف و غنی از پروتئین میباشند . ذرت آجیلی چند بلالی بوده و دارای قدرت تولید پاجوش خوبی است. اگر چه ارتفاع آن اغلب کوتاه تر از ذرت دندانی است ولی هیبریدهایی وجود دارند که به بلندی و حتی بلندتر از برخی هیبریدهای دندان اسبی هستند. نوعی ذرت است که احتمالاً بر اثر موتاسیون به وجود آمده است. پریکارپ (خارجی تری لایه دانه) آن نازک است که این صفت برای تولید ذرت شیرین با پوست لطیف مناسب است. این نوع ذرت چون در اثر حرارت و هنگام پفکی شدن صدای مخصوص میکند، از این رو به پاپ کورن [26]معروف شده است. این ذرت معمولاً برای تهیه ی پاپ کورن یا ذرت بو داده مورد استفاده قرار می گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می باشد. بر طبق نظریه برانسون[27] ذرت های آجیلی به دو گروه اصلی تقسیم میشوند : ذرتهای برنجی، که دارای دانه هایی نسبتاً طویل و استوانه ای و با تاج نوک دار هستند و ذرت های صدفی، که دارای دانه هایی کوتاه و ضخیم با تاج صاف میباشند. ذرت آجیلی محصولی کوچکتر نسبت به ذرت دندان اسبی است. زراعت و مصرف آن عمدتاً در آمریکا صورت میگیرد . ذرت آجیلی به دو علت عمـده کشف میشود : مصرف تازه خوری و به عنوان ماده اولیه در شیرینی سازی مصرف زیادی دارد . رنگ عمده دانه ذرت آجیلی زرد و سفید است و در برنامههای اصلاحی ، تمام درجات رنگ دانه از سفید روشن تا سفید خاکی و از زرد لیمویی تا پرتقالی روشن وجود دارد . انواع دانههای سفید روشن و پرتقالی روشن بازار پسندی بیشتری دارند (سید شریفی و همکاران، 1384). در داخــل گونه های Zea Mays، دانه به رنگ های بسیار گوناگونی یافت میشود که همه این رنگ ها در ذرت آجیلی نیز میتوانند یافت شوند و یا به درون آن انتقال یابند (نورمحمدی و همکاران، 1383). 1-4-4-2- انواع ذرت بسته به مقدارنشاسته ذخیره ای ذرت اشکال فراوانی دارد وهمه به عنوان غذا مورد استفاده اند و بسته به مقدارنشاسته ای که دارند طبقه بندی می شوند : ذرت آرد Zea mays varamylacea؛ پف فیل:Zea mays vareverta؛ Zea mays varindentata؛ Zea mays varindurata؛Zea mays varsaccharata؛ Zea mays varrugosa؛ Zea mays varcertain. (BrownDavid,1986) شکل 1-1 : محل یافتن قدیمی ترین ذرت وحشی دنیا. شکل 1-2 : انواع بلال. شکل 1-3 : انواع نامتعارف ذرت. 1-4-5-اکولوژی( شرایط لازم برای رشد) گیاه ذرت: 1-4-5-1- پراکندگی ذرت ذرت دارای تنوع رویشی بسیارگسترده ای است بطوری که درشرایط آب و هوایی مختلف رشد می نماید. این گیاه درنیم کره شمالی تاعرض جغرافیایی 58 درجه درکانادا، روسیه و در نیم کره جنوبی تا عرض جغرافیایی 42 درجه در نیوزلند کشت می شود. از محدوده 42 درجه در نیم کره جنوبی تا 53 درجه در نیم کره شمالی ذرت دانه ای قادر به رشد می باشد (نورمحمدی و همکاران، 1384). گیاه ذرت از نظر جغرافیایی سازگاری وسیعی دارد و می تواند در مناطقی با بارندگی سالیانه 200 تا 250 میلی متر، تا بارندگی سالیانه بیش از 4000 میلی متر نیز رشد کند. ذرت قابلیت کشت در ارتفاعات کمتر از سطح دریا تا ارتفاع 4000 کتری را دارد (مرادی، 1388). البته داین گیاه نمی تواند بالاتر از خط یخبندان رشد کند. کشت ذرت دانه ای در محدوده 42 درجه در نیمکره جنوبی و 53 درجه عرض جغرافیایی در نیمکره شمالی صورت می گیرد، ولی ذرت علوفه ای را در خارج از این محدوده نیز می توان کشت کرد (سید شریفی و همکاران، 1387). عمده ترین محل پراکنش ذرت، عرض های جغرافیایی 30 تا 55 درجه است(کاظمی اربط، 1374). این گیاه جزو عمده ترین محصولات مناطق معتدله، معتدله گرم، نیمه گرمسیر و مرطوب به شمار می رود. دمای پایه برای ذرت 10 درجه سانتی گراد و نیاز دمایی ارقام گوناگون آن بین 1500 تا 2000 درجه متفاوت است. دمای بهینه برای جوانه زنی، 18 تا 20 و برای رشد رویشی 20 تا 37 درجه سانتی گراد است. در دماهای بیش از 37 درجه سانتی گراد تلقیح گل ها با مشکل روبه رو و پوکی دانه ها زیادتر می شود(رستگار، 1388). 1-4-5-2- تاثیردرجه حرارت بر مراحل رشد ذرت ذرت یک گیاه گرمسیری بوده و حرارت عامل محدود کننده رشد و نمو این گیاه محسوب می شود. این گیاه در مناطقی کشت می شود که یک دوره حداقل 60 روزه بدون یخبندان داشته و قادر به تامین 2100 تا 2200 درجه روز رشد باشند. ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی تواند آب و هوای بسیار گرم را تحمل کند. مناسب ترین محیط برای کشت آن، ناحیه ایست که دمای آن دست کم به مدت 3 تا 4 ماه متوالی، 21 تا 32 درجه سانتی گراد باشد. در صورتی که دمای اواسط تابستان ناحیه کشت ذرت، کمتر از 18 درجه سانتی گراد باشد یا میانگین دمای تابستان کمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود (نورمحمدی و همکاران 1384). مناسب ترین محیط برای کشت این گیاه، ناحیه ای است که دمای آن حداقل به مدت 3 تا 4 ماه متوالی در سال بین 21 تا 32 درجه سانتی گراد باشد. اگر دمای اواسط تابستان کمتر از 13 درجه سانتی گراد شود، میزان رشد گیاه کاهش می یابد و اگر کاهش دما طولانی شود کشت ذرت غیر ممکن می شود(حکم علی پور و همکاران، 1385). 1-4-5-3- رطوبت معمولاً در مراحل گسترش برگ ها، گرده افشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماه های گرم تابستان صورت می پذیرد، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک، آب و هوا و... قرار دارد که بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500 میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان پذیر می باشد. با وجود اینکه ذرت، گیاه نسبتاًمتحمل در برابر خشکی محسوب می شود، کمبود رطوبت در مراحل مختلف پوشیدن آن، تاثیر نامطلوبی روی رشد و در نهایت عملکرد بالقوه ی دانه باقی می گذارد. وقوع تنش خشکی در مراحل رشد رویش، ظهور گل تاجی، ظهور سنبله تا پر شدن دانه، به ترتیب موجب کاهش ارتفاع بوته، عدم تلقیح کامل گل های ماده و کاهش شدید عملکرد می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384). ذرت گیاهی است که برای رشد و نمو خود به آب زیاد نیاز دارد. برای به دست آوردن علوفه نرم، لطیف و مطلوب وجود رطوبت نسبی بالا ضرورت دارد. اگر هدف از کشت، برداشت دانه باشد، آب فراوان و هوای آفتابی و تا حدودی خشک لازم است (سید شریفی و همکاران، 1384). یک مزرعه ی ذرت آبی، برای تولید یک گرم ماده ی خشک قسمت هوایی، حدود 37 گرم آب را از راه تعرق از دست می دهد (سید شریفی و همکاران، 384؛ سید شریفی و همکاران، 1385). این بدان معناست که در شرایط مزرعه برای تولید هر گرم دانه 800 تا 1000 گرم آب مصرف می شود. در عمل میزان مصرف آب به وسیله ی ذرت در مناطق گوناگون بین 750 تا 1750 میلی متر متغیر است(حکم علی پور و همکاران، 1385). از نقطه نظر فیزیولوژیک، ذرت خصوصیات برتر زیادی دارد که مهمتر از همه ی آن ها، کارایی تعرق آن است. این گیاه به ازای هر 1000 واحد آب مصرفی، به طور متوسط 87/2 واحد ماده خشک تولید می کند بنابراین، نسبت تعرق حدود 350 خواهد بود. در محصولاتی مانند برنج، جو، گندم، یولاف و چاودار در حدود دو برابر این میزان آب فقط یک واحد ماده ی خشک تولید می شود(سید شریفی و همکاران، 1387). ذرت گیاهی روز کوتاه است و گلدهی آن در شرایط روز کوتاهی تسریع می شود (سید شریفی و همکاران، 1388). 1-4-5-4- نور ذرت از نظر تقسیم بندی گیاهان زراعی در محدوده بین بی تفاوت و روز کوتاه است که با کوتاه شدن طول روز، گل دادن آن سریع می گردد اما نمو اندام های هوایی آن کند می شود و روزهای بلند باعث افزایش طول دوره رویش، افزایش تعداد برگ ها و اندازه گیاه می شود (نورمحمدی و همکاران، 1384). ذرت گیاهی روز کوتاه است و گلدهی آن در شرایط روز کوتاهی تسریع می شود. در مناطقی که روزهای بلند دارند تعداد برگ های آن افزایش می یابد، اندازه ی بوته بزرگ می شود و گلدهی آن تا فرا رسیدن روزهای کوتاه به تاخیر می افتد (سید شریفی و همکاران، 1387). از آنجایی که ذرت یک گیاه چهار کربنه(C4) است، بنابراین اگر دمای مناسب در دوره رشد وجود داشته باشدف می تواند از انرژی نورانی خورشید در مقایسه با گیاهان سه کربنه(C3) استفاده بیشتری کند. انرژی ذخیره شده در دانه های ذرت 2 الی 3 درصد کل انرژی خورشیدی است که در تمام مراحل رشد و نمو خود دریافت م دارند. انرژی ذخیره شده در کل بیوماس(زیست توده) نیز 6 تا 8 درصد است (حکم علی پور و همکاران، 1385). نبود نور کافی برای ارقامی که جهت تولید دانه یا بذرگیری کاشته شده باشند، به علت کاهش فتوسنتز، بذر کافی تولید نشده و از کیفیت دانه های نیز کاسته خواهد شد (خدابنده، 1384). 1-4-5-5- خاک ذرت می تواند در خاک های مختلف به عمل آید و به دلیل برخورداری از سیستم ریشه ای عمیق و توسعه یافته نیز قدرت بالای جذب مواد غذایی، نسبت به حاصلخیزی خاک چندان توقعی ندارد. ذرت را می توان در اراضی متفاوت از نظر حاصلخیزی، بافت و pH خاک کشت کرد (حکم علی پور و همکاران، 1385). ولی در خاک های لومی که به حد کافی نرم، عمیق، زهکشی شده و غنی از آهک و هوموس اند و از گرما و تهویه کافی برخوردارند، بهترین رشد را دارد. ذرت در بین گیاهان چهار کربنه بیشترین حساسیت را به تنش های محیطی دارد (حکم علی پور و همکاران، 1385). این گیاه به آب فراوان نیاز دارد و نسبت به شوری و شرایط غرقابی حساس است، و شوری های بالاتر از 7/1 دسی زیمنس بر متر[28] موجب کاهش رشد آن می شوند (کالینات، 1983). این گیاه به هنگام جوانه زنی به شوری مقاوم است و افزایش شوری در این هنگام، جوانه زنی را به تاخیر می اندازد، ولی بر درصد جوانه زنی تاثیری ندارد. ذرت به دلیل داشتن ریشه های عمیق و نیز قدرت خوبی که در جذب موادغذایی دارد، نسبت به حاصلخیزی خاک چندان توقعی ندارد. ذرت به شوری خاک حساس بوده و باید از کاشت آن در این نوع اراضی جلوگیری گردد (نورمحمدی و همکاران 1384). 1-4-5-6- کاشت، داشت و برداشت ذرت زمان کاشت ذرت موقعی شروع می شود که دما در عمق کاشت(حداکثر 10 سانتی متر) و در اوایل صبح 8 تا 10 درجه سانتی گراد باشد و هوا رو به گرمی رود. بذر ذرت قبل از کاشت بایستی ضد عفونی شود، از سموم قابل استفاده می توان به TMTD به میزان 52/4 کیلوگرم و 025/0 کیلوگرم کربنات حل شده در 10 لیتر آب برای یک تن دانه نام برد. میزان بذر مورد استفاده برای ذرت سیلویی 25 تا 30 کیلوگرم و برای ذرت علوفه ای 50 تا 70 کیلوگرم در هکتار است. عمق کاشت بذر بسته به بافت خاک متغیر است. عمق کاشت در مناطق خشک تا 12 سانتی متر قابل افزایش است. فاصله بین ردیف ها در حدود 75 سانتی متر است. ذرت به دلیل برخورداری از تنوع ژنتیکی بالا نسبت به تراکم بوته عکس العمل های مختلفی را از خود نشان می دهد، بنابراین بسته به رقم باید تراکم مناسب مورد بررسی قرار گیرد (سید شریفی و همکاران، 1388؛ سید شریفی و همکاران، 1387). گرچه زراعت مداوم ذرت در مقایسه با سایر غلات به شرط تامین مقدار کافی کودهای شیمیایی (به ویژه نیتروژن)، چندان اشکالی ندارد ولی با اجرای تناوب مناسب مثل سایر گیاهان، می توان از اهداف و مزایای تناوب مانند کنترل علف های هرز، آفات و بیماری ها و تعدیل در مواد غذایی خاک استفاده کرد (سید شریفی و همکاران، 1384). ذرت بعد از گیاهانی که مواد غذایی کافی و زمین پوکی را از خود باقی می ذارند بهترین محصول را می دهد. در صورتی که زمین به اندازه کافی حاصلخیز باشد، می توان ذرت را بعد از ذرت و غلات دیگر کشت کرد. در صورت کاشت ذرت بعد از ذرت، در مناطق معتدله سردسیری باید به بیماری سیاهک ذرت[29] و در مناطق گرمسیری باید به آفت کرم ساقه خوار ذرت[30] توجه شود، بنابراین لازم است مدتی از کشت متوالی ذرت در یک قطعه زمین معین اجتناب شود (حکم علی پور و همکاران، 1385). بررسی ها نشان داده اند که 2 الی 3 هفته بعد از سبز کردن، مرحله بحرانی کنترل علف های هرز است. اولین وجین باید بعد از ظهور اولین برگ انجام گیرد. کنترل علف های هرز به دو روش مکانیکی و شیمیایی صورت می گیرد. در روش مکانیکی از کولتیواتور برای فاصله بین ردیف ها و از فوکا برای روی ردیف ها استفاده می شود. آترازیندر کنترل علف های هرز ذرت بسیار مهم است که در پاییز در هنگام شخم زدن و یا در بهار قبل از کاشت مصرف و در عمق 6 تا 10 سانتی متری با خاک مخلوط می گردد. ذرت به کود حیوانی واکنش مثبت نشان می دهد. میزان کاربرد کود حیوانی بین 16 تا 24 تن در هکتار متغیر است. از بین عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم از عناصری هستند که به طور معمول باید هر ساله به خاک اضافه شوند. علاوه بر آن، کودهای شیمیایی دیگر مانند کلسیم، منیزیم، گوگرد و عناصر کم مصرف مانند منگنز، آهن، روی و مولیبدن، برای بالا بردن سطح تولید ذرت بسیار ضروری هستند. مناسب ترین زمان مصرف کود نیتروژن در بهار یا همزمان با بذر کاری و یا بعد از آن است. ذرت گیاهی است که به نیتروژن زیاد نیاز دارد و هر اندازه حاصلخیزی خاک پایین تر باشد، واکنش آن نسبت به کود نیتروژن بیشتر می شود. حداکثر واکنش نسبت به نیتروژن، به تراکم بوته و فراوانی رطوبت خاک بستگی دارد (سید شریفی و همکاران، 2009؛ حکم علی پور و همکاران، 1385). ذرت به دلیل برخورداری از گلوسیدهای قابل تخمیر مناسب ترین گیاه برای سیلو محسوب می شود. برای برداشت گیاه کامل ذرت از دستگاهی به نام چاپر استفاده می شود. این وسیله اندام های هوایی ذرت را از فاصله حدود 10 سانتی متری خاک برداشت و آن ها را به قطعات 2 تا 3 سانتی متری در می آورد. گرچه ذرت به هنگام گل دهی از نظر علوفه بسیار مرغوب است، ولی محصول نهایی در مرحله شیری و خمیری بیشتر است. بنابراین، بهترین زمان برداشت ذرت علوفه ای مرحله شیری – خمیری است (سید شریفی و همکاران، 1384؛ حکم علی پور و همکاران، 1385). -8-3- استفاده از انگل ها، شکارگرها و عوامل بیماری زا: در این روش کنترل بیولوژیکی از دشمنان طبیعی گیاهان یعنی افات و بیماریها برای کنترل گیاهان هرز استفاده می شود. می دانیم که حشرات از طریق مکیدن مواد غذایی ذخیره شده در گیاه و گاه با از بین بردن سبزینه گیاه موجب مرگ آن می شوند. میزان خسارت به شدت حمله، اندازه و شرایط گیاه و محیط بستگی دارد. شرایط خاک، آب و هوا و توانایی رقابت گیاهان، در مقاومت گیاهان در برابر حمله حشرات و آفات تعیین کننده است. گیاه هرز معمولاً برای تامین نیازهای ضروری با گیاهان نزدیک به خود به رقابت می پردازند. هجوم حشره ممکن است این توانایی رقابت را کاهش دهد یا خنثی کند. این نوع اثر غیر مستقیم در کنترل بیولوژیکی گیاهان هرز دارای اهمیت است. تعداد حشرات مورد نیاز برای نابودی گیاه هرز به توانایی رقابت گیاه هرز بستگی دارد، برای مثال: برای نابودی گیاه هرز مهاجمی که در محیط مناسب قرار دارد به تعداد زیادی حشره نیاز است. تعداد حشرات لازم برای کنترل به اندازه حشره، شیوه حمله و امکان انتقال عامل بیماری زا نیز بستگی دارد. عوامل بیماری زا از طریق کاهش آنزیمی ترکیبات سلولی، تولید سم، ایجاد اختلال در سیستم های هورمونی، جلوگیری از انتقال مواد غذایی و معدنی و اختلال در اعمال فیزیولوژیکی به گیاه میزبان خسارت می رسانند. در نتیجه، تمام یا قسمتی از گیاه میزبان ممکن است ازبین برود. اگر گیاه از بین نرود یا از رشد شاخ و برگ ان به حدی کاسته می شود که نتوان رقابت با گیاهان دیگر را از دست می دهد و یا سرعت تولید بذر آن به حدی کند می شود که گیاه دیگر نمی تواند به طور کامل تکثیر شود. نتیجه تمام این ها نابودی تدریجی یا سریع میزبان است (رستگار و داهی، 1388؛ راشد، 1388). 1-9- مدیریت بهینه مصرف سم درمبارزه با علف های هرز 1-9-1- تعیین مقدار علف کش: مقدار سم مصرفی جهت کنترل علف کش در واحد سطح بسیار مهم بوده که اگر از مصرف بهینه فراتر رود اثر منفی به جای خواهد گذاشت. کاربرد فرمول جهت تعیین میزان علف کش به شرح زیر است: مقدار پاشیده شده در هکتار بر حسب لیتر÷ ( مقدار فرمولاسیون در هکتار × گنجایش مخزن بر حسب لیتر) = مقدار فرمولاسیون 1-9-2- روش های استفاده از علف کش دریافتم که امروزه استفاده از علف کش حداقل در بعضی موارد اجتناب ناپذیر شدانده. اما لازمه کاربرد علف کش ها دردسترس بودن آن ها و لوازم مربوط مانند سمپاش و دیگری داشتن دانش و فن بکارگیری آنهاست. 1-10- تعریف واژه ها 1-10-1- ذرت: ذرت نوعی گیاهعلفی یک ساله که باتئوسنت[1]وتریپساکوم [2]خویشاوند است یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) است. 1-10-2- کاکل ذرت: کلاله های ابریشم مانند که خامه گل ماده است، كاكل ذرت بعد از خشك شدن رنگ قهوه ای پیدا می كند. 1-10-3- علف هرز: علف هرز گیاهی است که به طور ناخواسته در مزارع و باغ ها می روید. برای زراعت اصلی میهمانی نا خواسته است که کمیت وکیفیت ودر نتیجه ارزش اقتصادی محصول زراعی را به شدت پایین می آورد. 1-10-4- تئوسنت: تئوسنت نوعی علف هرز یک ساله است که از لحاظ خویشاوندی در مقایسه با تریپساکوم به ذرت نزدیک تر می باشد 1-10-5- موتاسیون(جهش): هر نوع تغییر در ساختار نوکلئوتیدهای[3] D.N.A(ژن) 1-10-6- پریکارپ: خارجی تری لایه دانه (ذرت) را می گویند. 1-11- محدودیت ها 1-11-1- به دلیل تحریم کشور ایران امکان تهیه ذرت رقم نیاگارا وجود نداشت، که به جای آن تحقیق را در مورد ذرت رقم بیسین دنبال نمودیم دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |